Wady i zalety fundacji

Fundacje mają też swoje wady

Mimo wielu zalet, fundacje mają również pewne wady, które mogą być istotne zarówno dla założycieli, jak i dla osób zarządzających.

Skojarzenia fundacji wyłącznie z działalnością społeczną

Istotną wadą może być to, że fundacja kojarzona jest głównie z działalnością społeczna. Ludzie wychodzą z założenia, że jak zakłada się fundację to ta fundacja od razu ma pieniądze. Ale pytanie, skąd? Nikt nie utożsamia fundacji z działalnością gospodarczą. Nikt się nie zastanawia skąd fundacje pozyskują pieniądze. A na wieść o tym, że fundacja musi pozyskiwać środki, a czasami również zarabiać poprzez sprzedaż swoich usługi, ludzie z natury robią „wielkie oczy”. No bo jak to fundacja i zarabianie?

Właśnie dlatego mogą się tutaj pojawić trudności w sprzedaży swoich produktów czy usług, no bo fundacja dla wielu osób jest „od pomagania, a nie od sprzedawania”.

Oczywiście ta wada może mieć dla nas znaczenie, jeśli planujemy sprzedaż w fundacji. 

Trudności w zdobywaniu funduszy

Pomimo że istnieje wiele możliwości dofinansowania działań fundacji, to wciąż częstym problemem, który towarzyszy szczególnie nowym organizacjom, zwłaszcza podmiotom o małej rozpoznawalności, są kłopoty w pozyskiwania tych środków.

Zakładając fundację warto się zastanowić, z jakich źródeł finansowania chcemy skorzystać. Każde z nich ma bowiem swoją specyfikę, wady, zalety i wymaga nieco innej wiedzy i umiejętności.

Warto też podkreślić, że zawsze pozyskiwanie środków będzie się wiązało z inwestycją – albo naszego czasu, albo środków (gdy np. zlecimy przygotowanie wniosku o dotację na zewnątrz). Nie jest tak, że jak założymy fundację, to pieniądze spadną z nieba.

Biurokracja i czasochłonność

Biurokracja jest jednym z najczęściej wymienianych problemów w działalności fundacji.

Chociaż regulacje prawne mają na celu zapewnienie przejrzystości i odpowiedzialności, mogą również wprowadzić istotne wyzwania:

• Fundacje muszę przestrzegać wielu przepisów prawnych. Przykładowo jest tutaj nie tylko ustawa o fundacjach, ale również ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Mamy także ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych, a gdy będziemy prowadzili działalność gospodarczą to dojdzie Prawo przedsiębiorców, czy ustawa o VAT. Ta ostatnia będzie nas zresztą dotyczyć również wtedy, gdy będzie prowadzili działalność odpłatną pożytku publicznego. 
• Proces rejestracji, uzyskiwania statusu Organizacji Pożytku Publicznego czy prowadzenia działalności gospodarczej może nam się na początku jawić jako skomplikowany i czasochłonny. Na swojej drodze można napotkać utrudnienia i opóźnienia związane z procesem rejestracji czy też uzyskiwaniem niezbędnych zgód.
• Działania związane z biurokracją często wiąże się z dodatkowymi kosztami. Aby być pewnym poprawności działań korzystamy z pomocy prawników, doradców, specjalistów ds. księgowości itd., co generuje dodatkowe koszty. Pewnym rozwiązaniem może być skorzystanie ze wsparcia tzw. Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej.
• Fundacje często muszą dostosowywać swoje działania do zmieniających się regulacji, co dla wielu może być trudne. Ciągłe aktualizowanie wiedzy na temat obowiązujących przepisów wymaga czasu i zasobów. Mamy tutaj jednak na myśli nie tyle samą ustawę o fundacjach, co szersze otoczenia działania organizacji w Polsce. 

Warto jednak podkreślić, że i tak fundacja ma stosunkowo mało formalności wynikających z samej formy prawnej. Ustawa o fundacjach to tylko kilka stron, a gdy prowadzimy spółkę z o.o. non profit, czy spółdzielnię socjalną tych regulacji specyficznych dla formy prawnej jest dużo więcej.

Koszty założenia i prowadzenia

Koszty założenia i prowadzenia fundacji mogą być znaczne i różnią się w zależności od jej celu oraz struktury organizacyjnej. Wraz z rozwojem działalności fundacji zwiększają się także koszty jej prowadzenia.

Koszt założenia fundacji związany jest głównie z:

• funduszem założycielskim – wkład własny poszczególnych fundatorów (przyjmuje się, że dla fundacji bez działalności gospodarczej jest to kwota ok. 1 tys. zł, a dla fundacji z działalnością gospodarczą co najmniej 2 tys. zł.),
• opłatami notarialnymi – koszt związany z sporządzeniem aktu notarialnego (oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji musi mieć formę aktu notarialnego),
• opłatami sądowymi – wymagana opłata za wpis fundacji do Krajowego Rejestru Sądowego (w przypadku fundacji bez działalności gospodarczej można wnioskować o zwolnienie z opłaty),
• koszty doradcze – nieobowiązkowe, aczkolwiek mogą się pojawić, jeżeli na początku naszej drogi z założeniem fundacji korzystać będziemy ze wsparcia prawników czy też doradców.

Wraz z rozwojem fundacji, szczególnie jeśli prowadzić będzie działalność gospodarczą, warto pomyśleć o takich kosztach jak (są to przykładowe koszty):

• księgowość – wydatki na usługi księgowe, które są niezbędne do prowadzenia rzetelnej dokumentacji finansowej,
• zarządzanie – koszty związane z zatrudnieniem pracowników lub wynagrodzeniem członków zarządu, jeśli fundacja nie działa wyłącznie na zasadzie wolontariatu,
• ubezpieczenia – polisy ubezpieczeniowe, które mogą być konieczne dla ochrony majątku fundacji i jej pracowników,
• wynajem biura – jeśli fundacja potrzebuje przestrzeni do pracy, należy uwzględnić koszty wynajmu; można zminimalizować te koszty poprzez użyczenie części swojego domu / mieszkania, czy też skorzystania z inkubatora organizacji pozarządowych (często w większych miastach działają takie miejsca, gdzie można za darmo lub po obniżonych kosztach zarejestrować siedzibę), 
• media i usługi – wydatki na energię elektryczną, internet, telefon itd.,
• sprzęt i materiały biurowe,
• koszty związane z realizacją projektów,
• marketing i promocja.

Nadzór i kontrola 

Nadzór i kontrola służą sprawdzeniu czy fundacja działa prawidłowo. Niestety taka kontrola bardzo często wywołuje tylko ogrom stresu.

Obowiązki organów nadzoru

Nadzór nad działalnością fundacji sprawuje właściwy minister oraz starosta. Rolą nadzoru jest zapewnienie, że fundacje przestrzegają przepisów prawa oraz realizują swoje cele statutowe. Ustawa o fundacjach przewiduje ścieżkę postępowania na wypadek uporczywego działania fundacji niezgodnie z przepisami prawa. 

Rachunkowość i sprawozdawczość

Fundacje muszą prowadzić rzetelną księgowość i regularnie składać sprawozdania finansowe. Przejrzystość finansowa jest też kluczowa do budowania zaufania społecznego.

Regulacje dotyczące darowizn

Fundacje muszą przestrzegać przepisów dotyczących przyjmowania darowizn, w tym zasad dotyczących ich dokumentowania oraz wykorzystywania.

Odpowiedzialność za działania

Zarząd fundacji ponosi odpowiedzialność za jej działania i powinien być gotowy do wyjaśnienia wszelkich niejasności, które mogą się pojawić.

A skąd wziąć pracowników?

Ostatnia wada, jaka przychodzi mi na myśl to potencjalne problemy w pozyskiwaniu pracowników. Jest to nie tyle wada samej fundacji, co wada wszystkich organizacji, które rozpoczynają działalność społeczną.

Fundacje, szczególnie na początku swojej drogi, zwykle nie mają dużych budżetów, a wiadomo nie od dziś, że ludzie podejmujący się konkretnej pracy chcą za nią otrzymywać rozsądne wynagrodzenie. Tu rozpoczyna się zgrzyt. Praca w fundacji wymaga sporego zaangażowania i empatii. Praca z ludźmi, którzy doświadczyli wielu trudności życiowych, nie jest prosta.

Często bywa tak, że fundacja nie jest w stanie zaoferować pracownikom wynagrodzenia adekwatnego do ich zaangażowania. Bardzo często fundacja kojarzona jest z wolontariatem, a nie z pracą zarobkową.

Podsumowanie 

Podsumowując, założenie fundacji oferuje wiele korzyści, ale również wiąże się z istotnymi wyzwaniami. Jak każda forma prawna fundacja ma bowiem swoje wady i zalety. Zachęcam Cię do przyjrzenia się zarówno zaletom, jak i wadom fundacji w kontekście Twojej sytuacji i potrzeb. Niektóre zalety, ale i niektóre wady mogą mieć dla Ciebie większe znaczenie, a inne mogą być zupełnie nieistotne. Właśnie dlatego warto przeanalizować powyższe informacje odnosząc je do siebie i swoich celów. 

Jeżeli stoisz przed decyzją dotyczącą założenia fundacji i czujesz potrzebę skonsultowania swojej sytuacji to zachęcamy do bezpłatnej konsultacji. 

Chcesz założyć fundację z naszym wsparciem? Zajrzyj tutaj.