Źródła finansowania na start działalności gospodarczej. Kompleksowy przegląd

W tym wpisie poszukamy źródeł finansowania działalności gospodarczej. Właśnie pytanie „skąd wziąć środki na strat” jest częstym pytaniem początkujących przedsiębiorców. Przyjrzymy się zarówno rozwiązaniom typowym dla biznesu, jak i źródłom finansowania specyficznym dla podmiotów non profit, które działają na rynku. Skupimy się na źródłach dostępnych dla większości osób. Za każdym razem omówimy dane źródło finansowania oraz przedstawimy jego wady i zalety. Zapraszam.

Środki na własną firmę – kilka refleksji na początek

Zacznijmy od tego, jak oszacować wielkość środków potrzebnych do rozpoczęcia działalności gospodarczej. Dopiero bowiem znając wielkość zapotrzebowania na kapitał, będziemy w stanie dobrać odpowiednie źródła finansowania.

Kluczowe będzie kilka pytań:

• Jaki sprzęt / urządzenia / wyposażenie są niezbędne w Twojej branży, by zacząć prowadzić działalność gospodarczą?
• Czy konieczna jest inwestycja w lokal, jego remont lub dostosowanie?
• Jakie środki są potrzebne, by na bieżąco kupować surowce i materiały (nie tylko na początku, ale i co miesiąc)? Chodzi tutaj o rzeczy, które są zużywane na bieżąco w procesie świadczenia danej usługi lub produkcji.
• Czy już od pierwszego miesiąca będziemy musieli zatrudniać pracowników? Jeśli tak, to w jakim wymiarze czasu pracy?
• Jakie wydatki na marketing będą potrzebne, by skutecznie dotrzeć do Twoich klientów?

Dwa pierwsze pytania dotyczą wydatków inwestycyjnych, a trzy ostatnie wydatków bieżących. Gdy jednak myślimy o źródłach finansowania powinniśmy uwzględnić jedno i drugie. Rzadko kiedy jest bowiem tak, że firma przynosi docelowe zakładane przychody już od pierwszego miesiąca działalności. Właśnie dlatego powinniśmy mieć zabezpieczone wydatki bieżące w pierwszych miesiącach działalności.

Przejdźmy teraz do omówienia wybranych źródeł finansowania.

Własne oszczędności

Wiem, wiem – jeśli nie posiadasz oszczędności, to ten punkt może tylko wzbudzić frustrację.

Warto jednak zacząć od własnych oszczędności, bo zwykle jest to najprostsze źródło finansowania. Nawet jeśli nie zdecydujesz się wykorzystać tych środków na start biznesu, to masz poduszkę bezpieczeństwa, która może być źródłem Twojego utrzymania, jeśli przychody z firmy będą niewystarczające.

Zalety własnych oszczędności jako sposobu finansowania własnej działalności gospodarczej:

• brak kosztów pozyskania tych środków i formalności,
• zachowanie kontroli na firmą bez wpływu zewnętrznych inwestorów,
• spokojniejsza głowa – nie musisz martwić się o to, czy zarobisz na ratę kredytu, czy pożyczki.

Wady własnych oszczędności:

• koszty alternatywne (tzw. koszty utraconych możliwości) – inwestując oszczędności we własną firmę nie będziemy w stanie osiągać innych korzyści z tytułu ich posiadania np. tracimy odsetki od lokaty bankowej,
• ryzyko utraty osobistych środków,
• może prowadzić do nadmiernej ostrożności w podejmowaniu decyzji.

Rodzina i znajomi

Gdy startujesz z własnym biznesem, to często warto poszukać sojuszników wśród własnej rodziny i znajomych. Mogą Cię oni wesprzeć w różny sposób – korzystając z Twojej oferty, czy też pożyczając Ci środki. Może być Ci tutaj o tyle łatwiej, że często są to osoby, które Cię znają i mają do Ciebie zaufanie.

Zalety:

• zwykle brak wysokich wymagań formalnych i biurokratycznych,
• większa elastyczność w negocjowaniu warunków, np. harmonogramu spłaty, wielkości odsetek, czy też ich braku,
• możliwość korzystania z innego rodzaju wsparcia np. z kontaktów rodziny i znajomych.

Wady:

• ryzyko narażenia relacji – jeśli pojawią się kłopoty ze spłatą zobowiązań, to ucierpi na tym relacja ze znajomymi, czy rodziną,
• potencjalne nieporozumienia co do warunków spłaty i zarządzania finansami, które również przełożą się na relacje z bliskimi.

Kredyty bankowe

Jest to standardowa forma finansowania. Banki oferują kredyty na konkretne cele związane z działalnością gospodarczą. Wymagają przy tym szczegółowego biznes planu oraz zabezpieczenia.

Warto podkreślić, że łatwiej jest uzyskać taki kredyt, gdy firma już działa i ma historię przychodów. Jednak również startujące przedsiębiorstwa mogą skorzystać z takiego źródła finansowania.

Zalety:

• pozwalają na uzyskanie kwot, które mogą być niedostępne w inny sposób,
• umożliwiają utrzymanie kontroli nad firmą – nie tracimy udziałów,
• mogą być dedykowane różnym potrzebom (np. na wyposażenie, marketing, wynajem).

Wady:

• wymagają wykazania, że będziemy w stanie spłacać zobowiązanie,
• czasochłonny i skomplikowany proces ubiegania się o to źródło finansowania,
• konieczność przedłożenia odpowiednich zabezpieczeń np. hipoteki na prywatnym mieszkaniu, zwiększa stawkę naszego ryzyka,
• w przypadku kłopotów w spłacie mogą pojawić się dodatkowe koszty (np. działań windykacyjnych),
• stosunkowo wysoki koszt pozyskania kapitału.

Dotacje z Funduszu Pracy (z urzędu pracy)

Jeśli:

• rozpoczynasz prowadzenie indywidualnej działalności gospodarczej i masz status osoby bezrobotnej zarejestrowanej w urzędzie pracy,
• chcesz wspólnie z innymi osobami (co najmniej trzema) prowadzić spółdzielnię socjalną (podmiot, którego celem jest wsparcie w powrocie na rynek pracy m.in. osób bezrobotnych lub niepełnosprawnych),

to możesz wnioskować o dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej w urzędzie pracy. Należy w tym przypadku zgłosić się do urzędu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby bezrobotnej.  

Zalety:

• wysokość środków w max. kwocie 6 krotności przeciętnego wynagrodzenia – na ten moment jest kwota maksymalnie 48 230,46 zł na osobę – taka maksymalna kwota jest dostępna dla osoby, która chce rozpocząć działalność jednoosobową; jeśli chcemy prowadzić spółdzielnię socjalną, to możemy mówić o wielokrotności tej kwoty (w praktyce jednak są to najczęściej kwoty rzędu 25-35 tys. zł na osobę),
• względna dostępność tych środków, zwłaszcza w kontekście działalności jednoosobowej,
• względnie prosty formularz biznes planu, który musimy wypełnić ubiegając się o te środki.

Wady:

• konieczność zwrotu środków, jeśli działalność gospodarcza byłaby prowadzona przez okres krótszy niż 12 miesięcy,
• wymagania dot. zabezpieczenia zwrotu środków – niektóre urzędy wymagają np. przyjścia z dwoma poręczycielami, którzy muszą jeszcze mieć określony poziom dochodów,
• trudność w dostępie do tych środków w przypadku spółdzielni socjalnych – urzędy zwykle niechętnie udzielają takiego wsparcia np. dla 5 osób z jednej spółdzielni,
• konieczność spełnienia wymagań formalnych np. dotacje dostępne są przede wszystkim dla osób bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie pracy, po rozpoczęciu działalności gospodarczej nie można podjąć zatrudnienia w innej firmie.

Dotacje z PFRON (dla osób z niepełnosprawnością)

Dotacje z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych dostępne są wyłącznie dla osób, które posiadają status osoby niepełnosprawnej. Podobnie, jak w przypadku dotacji z Funduszu Pracy, można z nich skorzystać jeśli chcemy:

• rozpocząć jednoosobową działalność gospodarczą,
• wspólnie z innymi osobami założyć i prowadzić spółdzielnię socjalną.

Tymi dotacjami też zwykle dysponują urzędy pracy.

Zalety tego źródła finansowania:

• możliwość pozyskania dotacji nawet do 120 tys. zł.,
• inne zalety – podobne jak w przypadku dotacji z Funduszu Pracy.

Wady:

• są podobne jak w przypadku dotacji z Funduszu Pracy, przy czym w przypadku zobowiązania do prowadzenia działalności gospodarczej lub spółdzielni socjalnej przez okres co najmniej :
• 12 miesięcy – wysokość dotacji będzie nie wyższa niż sześciokrotność przeciętnego wynagrodzenia (ok. 48 tys. zł),
• 24 miesięcy – wysokość dotacji będzie wynosiła od sześciokrotności do piętnastokrotności przeciętnego wynagrodzenia (max. 120 576,15 zł).

Więcej informacji nt. tych dotacji znajdziesz tutaj.

Dotacje z Lokalnych Grup Działania na terenach wiejskich

W tym przypadku o takie wsparcie może się ubiegać:

• osoba fizyczna pełnoletnia,
• posiadająca polskie obywatelstwo,
• zamieszkująca na obszarze danej Lokalnej Grupy Działania lub podejmująca działalność gospodarczą na terenie LGD.

Dodam jeszcze, że Lokalna Grupa Działania to zrzeszenie (grupa) partnerów z trzech sektorów (publicznego, gospodarczego i społecznego), które zostało utworzone na obszarach wiejskich w ramach unijnego programu Leader. Zadaniem LGD jest opracowanie Lokalnej Strategii Rozwoju, a następnie jej wdrożenie poprzez realizację wynikających z niej przedsięwzięć. Projekty te opierają się na zasobach ludzkich, kulturowych, naturalnych, historycznych itp. danego obszaru, a także na wiedzy i umiejętnościach przedstawicieli trzech wymienionych sektorów. 

Zalety:

• dotacja przyznawana jest w formie premii do 150 000 zł (kwota ustalana jest w ramach Lokalnej Strategii Rozwoju danej LGD),
• dostępność od końca 2024 r.,
• pozwala na zakup środków trwałych, oprogramowania, licencji, czy prac remontowo-budowlanych,
• jedynym wymaganym zabezpieczeniem będzie weksel własny przedsiębiorcy.

Wady:

• dostępne tylko dla mieszkańców miejscowości do 20 tys. osób,
• potencjalnie mniejsze kwoty w niektórych LGD,
• prawdopodobnie długi okres oczekiwania na decyzję (do tej pory było to zwykle 6-8 miesięcy),
• potencjalnie ograniczenie do niektórych klas PKD (nie dotyczy wszystkich LGD),
• konieczność prowadzenia działalności przez łącznie co najmniej 2 lata w okresie od dnia zawarcia umowy do dnia, w którym upływają 2 lata od dnia wypłaty płatności końcowej.

Dotacja z Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej

W tym przypadku dotacje dostępne są dla tzw. podmiotów ekonomii społecznej, czyli m.in. dla fundacji, stowarzyszeń, spółek z o.o. non profit, czy spółdzielni socjalnych. Istotnym warunkiem jest to, że taki podmiot musi posiadać lub uzyskać status przedsiębiorstwa społecznego (w ciągu 6 miesięcy od dnia stworzenia miejsca pracy). Uzyskanie takiego statusu wymaga m.in. zatrudnienia co najmniej 3 osób na pół etatu. Więcej informacji w tym temacie znajdziesz na naszym drugim blogu.

Zalety:

• stosunkowo duże kwoty wsparcia – do ok. 70 tys. zł na utworzenie i utrzymanie miejsca pracy przez 12 miesięcy,
• wsparcie merytoryczne OWES – często przyznaniu tego wsparcia towarzyszy doradztwo biznesowe, czy marketingowe; OWES-y pomagają też często w przygotowaniu dokumentów do sądu w ramach doradztwa prawnego,
• możliwość korzystania z innych preferencji przyznanych dla przedsiębiorstw społecznych.

Wady:

• konieczność utrzymania miejsca pracy przez łącznie 18 miesięcy,
• ograniczenie tworzonych miejsc pracy do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (tylko na zatrudnienie m.in. osób bezrobotnych, czy z niepełnosprawnością można pozyskać to wsparcie),
• konieczność przygotowania biznes planu, który będzie podlegał ocenie,
• dostępne wyłącznie dla podmiotów ekonomii społecznej – nie skorzysta z tego źródła np. spółka osobowa, osoba prowadząca działalność gospodarczą jednoosobową, czy komercyjna spółka z o.o.,
• dodatkowe formalności związane z uzyskaniem statusu przedsiębiorstwa społecznego (m.in. złożenie wniosku do wojewody).

Więcej informacji nt. tych dotacji znajdziesz w tym wpisie na blogu.

Pożyczki dedykowane dla podmiotów ekonomii społecznej

To rozwiązanie dostępne jest również wyłącznie dla podmiotów ekonomii społecznej. W przypadku podmiotów, które zaczynają prowadzenie działalności można pozyskać do 100 tys. zł pożyczki na start (maksymalnie jeden podmiot może skorzystać z dwóch takich pożyczek, przy czym w przypadku drugiej pożyczki ma być ona przeznaczona na powstanie co najmniej jednego miejsce pracy).

Zalety:

• atrakcyjne oprocentowanie (aktualnie 5,8%),
• brak innych kosztów pozyskania tych środków,
• cześć pożyczki (mniejsza) może być przeznaczona na wydatki bieżące,
• możliwość umorzenia 25% pożyczki.

Wady:

• konieczność przygotowania wniosku o pożyczkę i wykazania zdolności do spłaty pożyczki,
• wymagane będzie zabezpieczenie zwrotu pożyczki.

Więcej o pożyczkach dla podmiotów ekonomii społecznej, w tym o pożyczce na start rozmawialiśmy podczas tego webinaru. Więcej informacji znajdziesz też tutaj.

Pożyczki dla osób rozpoczynających jednoosobową działalność gospodarczą (częściowo umarzalne)

W tym przypadku pożyczki dostępne są dla osób, które chcą rozpocząć działalność jednoosobową i spełniają posiadają status:

• osoby bezrobotnej,
• osoby poszukującej pracy, która nie wykonuje innej pracy zarobkowej lub której przychody nie przekraczają przeciętnego wynagrodzenia,
• poszukującego pracy opiekuna osoby z niepełnosprawnością,
• studenta ostatniego roku studiów (I, II stopnia i jednolitych studiów magisterskich).

Zalety:

• maksymalna kwota pożyczki: 20-krotność przeciętnego wynagrodzenia (ponad 160 tys. zł),
• kapitał pożyczki możesz częściowo umorzyć (w części równej 6-krotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia, jednak nie wyższej niż 50 proc. wartości pożyczki), warunki: prowadzenie działalności przez minimum 12 miesięcy, brak zaległości w spłacie,
• atrakcyjne oprocentowanie: 0,25% lub 0,1 stopy redyskonta weksli przyjmowanych przez NBP.

Wady:

• konieczność przygotowania wniosku o pożyczkę i wykazania zdolności do spłaty pożyczki,
• wymagane będzie zabezpieczenie zwrotu pożyczki,
• dostępność jedynie dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą.

Więcej informacji nt. tego źródła finansowania, w tym listę pożyczkodawców znajdziesz tutaj.

Crowdfunding

Jest to stosunkowo nowy sposób pozyskiwania środków na start biznesu. Polega on na zbieraniu funduszy na platformach internetowych (takich jak np. zrzutka.pl lub pomagam.pl), gdzie wiele osób może wesprzeć dany projekt w zamian za różnego rodzaju nagrody lub nawet udział w Twoim biznesie.

Wśród form crowdfundingu wymienić można crowdfunding:

• oparty na nagrodach – osoby, które wesprą Twój pomysł biznesowy otrzymają nagrodę, która warta będzie mniej niż wartość wpłaty (np. otrzymają gadżet reklamowy i imienne podziękowanie),
• dotacyjny – osoby, które wesprą Twój pomysł biznesowy nie otrzymają nic w zamian,
• udziałowy – wspierający otrzymują udziały w kapitale zakładowym spółki beneficjenta – im większa wpłata, tym większy udział,
• oparty na przedsprzedaży – wspierający wpłaca środki na stworzenie danego produktu, który następnie jest mu dostarczany (w takim modelu często np. są wydawane książki, czy nagrywane płyty),
• dłużny – wspierający oczekuje zwrotu wpłaconych kwot wraz z odsetkami.

Zalety:

• jest to sposób na ocenę realnego zainteresowania rynku tym, co robimy,
• dzięki działaniom promocyjnym zwiększamy swoją rozpoznawalności i budujemy zainteresowanie produktem jeszcze przed jego wejściem na rynek,
• pozwala na zbieranie środków bez oddawania dużych udziałów w firmie.

Wady:

• wymaga poświęcenia czasu i niejednokrotnie środków w przygotowanie kampanii marketingowej,
• bez osiągnięcia zakładanego celu, może się okazać, że stracisz ten czas i środki,
• ten sposób działania zakłada dużą przejrzystość firmy, wpłacający muszą wiedzieć, na co środki zostaną / zostały przeznaczone.

Więcej informacji znajdziesz np. tutaj.

Przedsprzedaż

To źródło finansowania było już wspomniane powyżej (sposobem na przedsprzedaż może być crowdfunding przedsprzedażowy). Polega ono na tym, że środki na strat biznesu zbieramy poprzez sprzedaż naszej oferty zanim jest ona gotowa. Tym samym dysponujemy kapitałem, który możemy wykorzystać na przygotowanie produktu.

W taki sposób można np. sfinansować kurs online. Wpłacający finansują pracę nad kursem, a dostęp do niego otrzymają po zakończeniu przedsprzedaży.

Zalety:

• brak konieczności zaciągania pożyczek lub narażania na szwank relacji z rodziną, czy znajomymi,
• możliwość weryfikacji rynku, realnego zainteresowania zakupem i zebrania opinii klientów przed wprowadzeniem produktu,
• budowanie społeczności wokół marki jeszcze przed rozpoczęciem działalności.

Wady:

• ryzyko niskiego zainteresowania produktem, co może prowadzić do straty czasu i wysiłku,
• praca pod presją czasu – musimy zapewnić przygotowanie oferty w terminach, które zadeklarowaliśmy klientom,
• konieczność przygotowania dobrego planu marketingowego, aby przyciągnąć zainteresowane osoby.

Pożyczki społecznościowe

W tym przypadku środki na biznes pochodzą od wielu osób fizycznych, które z wykorzystaniem platform internetowych pożyczają środki przyszłemu przedsiębiorcy.

Zalety:

• możliwość pozyskania środków na korzystnych warunkach,
• zwykle mniej formalności niż w tradycyjnych instytucjach finansowych,
• możliwość budowania relacji z inwestorami, którzy mogą być zainteresowani Twoim biznesem.

Wady:

• ryzykowne, zwłaszcza dla pożyczkodawców – inwestorów,
• nie można otrzymać pieniędzy od ręki – trzeba poczekać na zakończenie aukcji pożyczkowej,
• nie każda aukcja pożyczkowa kończy się udzieleniem pożyczki,
• podatkowanie (podatek PCC – 0,5%, podatek Belki – 19%).

Więcej informacji nt. tego źródła finansowania znajdziesz np. tutaj.

Inne

Powyższy katalog nie wyczerpuje oczywiście tematu. Warto wspomnieć jeszcze o:

• aniołach biznesu – są to zamożne osoby, które angażują własne środki w nowe biznesy w zamian za udziały, często oferując również cenne porady i wsparcie strategiczne,
• funduszach venture capital – firmach inwestycyjnych, które angażują znaczne środki w nowe przedsięwzięcia z dużym potencjałem wzrostu; w zamian oczekują znacznych zwrotów z inwestycji, często angażują się również w zarządzanie,
• inkubatory – są to programy wsparcia dla młodych przedsiębiorstw, które oferują przestrzeń biurową, mentoring, dostęp do zasobów oraz wsparcie w rozwijaniu pomysłu na biznes, przykładem są Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości; często funkcjonują też inkubatory branżowe np. inkubatory nowych technologii lub inkubatory podmiotów non profit, w których można np. zarejestrować za darmo siedzibę fundacji, czy spółki z o.o. non profit.

To tyle nt. źródeł finansowania działalności gospodarczej. Jeśli masz jakieś pytania lub wątpliwości, to skorzystaj z funkcji komentarzy poniżej.