Alternatywny sposób na biznes. Poznaj ekonomię społeczną i sektor non profit!
Szukasz sposobu na biznes z sensem i wartościami? Coraz więcej osób zastanawia się, jak prowadzić biznes, który oprócz dochodu przynosi także satysfakcję i realne korzyści społeczne. Czy biznes może mieć głębszy sens? Tak! Rozwiązaniem jest ekonomia społeczna i sektor non profit, czyli działalność, w której równie ważne jak zyski są wartości społeczne (np. ekologia), wspólnota i solidarność.
Ekonomia społeczna i sektor non profit – o co tu chodzi?
Ekonomia społeczna to obszar, w którym biznes jest narzędziem realizacji celów społecznych. W przeciwieństwie do tradycyjnych firm, gdzie najważniejszym celem jest maksymalizacja zysków właścicieli, przedsiębiorstwa społeczne reinwestują zyski w rozwój społeczny i wsparcie grup znajdujących się w trudnej sytuacji.
Czy to znaczy, że w ekonomii społecznej pracuje się za darmo? Oczywiście, że nie. Możesz zarabiać, wypłacać wynagrodzenia i umowy, ale bez podziału zysku (brak dywidendy).
Chcesz dowiedzieć się więcej o tym, co to jest ekonomia społeczna? Zapraszamy do tego artykułu.
Organizacje non profit, takie jak fundacje czy stowarzyszenia, również mogą prowadzić działalność gospodarczą, ale całość wypracowanych środków przeznaczają na cele statutowe.
Co więcej w podmiotach takich, jak spółka z o.o. non profit, czy spółdzielnia socjalna, nic nie stoi na przeszkodzie, by działalność gospodarcza miała dominujący charakter.
Uwaga: w dalszej części artykułu piszemy o podmiotach ekonomii społecznej (PES), natomiast mamy tutaj na myśli również wszystkie podmioty non profit (np. fundacje, stowarzyszenia, spółki non profit, czy spółdzielnie socjalne).
Sytuacje, w których podmiot ekonomii społecznej to lepszy wybór niż zwykła działalność
Przede wszystkim warto rozważyć taki podmiot, jako alternatywę dla zwykłej firmy w następujących przypadkach:
- gdy chcesz działać wspólnie z innymi, nie solo – podmioty ekonomii społecznej sprzyjają wspólnemu działaniu, niektóre z nich mają charakter zrzeszenia osób (stowarzyszenie, spółdzielnia socjalna), większość pozwala prowadzić działalność na równych prawach, a spółka z o.o. non profit może ułatwić odzwierciedlenie różnego poziomu zaangażowania wspólników,
- jeśli chcesz się rozwijać, ale przeraża Cię ZUS i ryzyko finansowe – działalność społeczna połączoną z działalnością sprzedażową (np. gospodarczą) może być tańszą i bezpieczniejszą alternatywą dla jednoosobowej działalności gospodarczej, szczególnie gdy możesz skorzystać z refundacji ZUS w przedsiębiorstwie społecznym lub wsparcia z dotacji; prowadząc podmiot ekonomii społecznej ponosisz też mniejsze ryzyko niż w działalności jednoosobowej – nie ryzykujesz prywatnym majątkiem (w niektórych sytuacjach wygląda to inaczej w przypadku członków zarządu, ale i tak ta odpowiedzialność będzie mniejsza niż w jednoosobowej działalności gospodarczej),
- gdy prowadzisz już biznes i chcesz stworzyć podwykonawcę dla istniejącego przedsiębiorstwa – współpraca z firmami społecznymi, to często możliwość uzyskania konkurencyjnych cen przy jednoczesnym wspieraniu wartości społecznych; zakładając podmiot ekonomii społecznej możesz sam zorganizować sobie takiego dostawcę, niejednokrotnie korzystając z dotacji,
- jeśli masz doświadczenie i chcesz zrobić coś dobrego – gdy masz już doświadczenie biznesowe i szukasz sposobu na biznes z misją, to powołując podmiot ekonomii społecznej kreujesz dodatkowe, sensowne zajęcie dla Ciebie; możesz tutaj zmieniać świat na lepsze wykorzystując swoje umiejętności i wiedzę.
Kiedy podmiot ekonomii społecznej NIE będzie dobrym sposobem na biznes?
Uczciwość wymaga również wskazania ograniczeń. Ekonomia społeczna nie sprawdzi się, gdy:
- planujesz działalność na bardzo małą skalę, jedynie jako hobby (w takiej sytuacji polecamy Ci artykuł nt. działalności społecznej bez zakładania własnej organizacji); powołanie fundacji, czy stowarzyszenia może być również ciekawą opcją w kontekście hobby, ale wówczas taki podmiot raczej nie będzie prowadził działalności gospodarczej, więc nie jest alternatywą dla zwykłej firmy,
- interesują Cię zarobki znacznie powyżej średniej rynkowej (np. ponad 15 tys. zł miesięcznie netto) – nie znaczy to, że takie zarobki nie są możliwe w podmiotach ekonomii społecznej, chodzi bardziej o to, że taki poziom zarobków wymaga mocnego nastawienia na maksymalizację przychodów, a podmiot ekonomii społecznej stawia sobie inne cele,
- Twoim głównym i jedynym celem jest maksymalizacja zysków bez misji społecznej,
- nie masz zamiaru reinwestować zysków w działalność społeczną.
Jakie formy prawne możesz wybrać?
Najpopularniejsze formy prawne, które pozwalają na łączenie działalności społecznej i gospodarczej to:
- Fundacja – idealna do prowadzenia działalności społecznej, gdzie sposobem na pozyskiwanie środków może być również działalność gospodarcza.
- Stowarzyszenie – doskonałe dla większych grup osób, które chcą wspólnie realizować cele społeczne.
- Spółdzielnia socjalna – świetna dla osób, które chcą prowadzić biznes, tworząc miejsca pracy dla osób zagrożonych wykluczeniem.
- Spółka z o.o. non profit – daje elastyczność prowadzenia działalności gospodarczej bez nastawienia na zysk dla właścicieli.
Dlaczego to się opłaca?
Wybierając ekonomię społeczną, możesz liczyć na konkretne korzyści:
- dostęp do grantów, dotacji na działalność pożytku publicznego oraz na miejsca pracy w przedsiębiorstwie społecznym (ponad 70 tys. zł na utworzenie i utrzymanie miejsca pracy),
- możliwość zbierania środków z 1,5% podatku dochodowego od osób fizycznych (dotyczy organizacji posiadających status organizacji pożytku publicznego – status ten można uzyskać po 2 latach prowadzenia działalności pożytku publicznego),
- brak ZUS wynikającego z samego faktu prowadzenia działalności gospodarczej – składki płaci się tylko wtedy, gdy zarabia się w podmiocie, a do tego w niektórych przypadkach jest możliwość skorzystania z refundacji tych składek,
- wyższe zaufanie społeczne, lojalność klientów,
- wsparcie ze strony instytucji publicznych (np. urzędu pracy) i ośrodków wsparcia ekonomii społecznej,
- możliwość bezpłatnego skorzystania z niektórych narzędzi np. programu do robienia grafik canva.com, czy Google Ad Grants – grantu od Google na reklamę w wynikach wyszukiwania,
- satysfakcję osobistą z realnego wpływu na otoczenie, robienia biznesu w sposób zgodny z własnymi wartościami.
Więcej o korzyściach pisaliśmy także tutaj.
Przykłady – kto tak działa?
Kilka przykładów pokazujących podmioty ekonomii społecznej:
- Fundacja Leżę i Pracuję – zatrudniająca osoby z niepełnosprawnościami, realizująca usługi marketingowe,
- Naturalnie.eco – spółka non profit oferująca ekologiczne produkty, zatrudniająca osoby w trudnej sytuacji życiowej,
- Spółdzielnia Ogniwo – krakowska Społeczna Instytucja Kultury, zarejestrowana w 2014 roku spółdzielnia pracy prowadząca niezależny dom kultury,
- Spółdzielnia Socjalna Majster, która m.in. zajmuje się prowadzeniem sklepu z materiałami budowlanymi,
- Fundacje, czy spółdzielnie socjalne prowadzące przedszkola i żłobki – generujące dochód na potrzeby rozwoju dzieci i edukacji.
Czy to dla mnie? Kto się w tym odnajdzie?
Zastanów się, czy ekonomia społeczna jest dla Ciebie. Pomocne może być tych kilka pytań:
- Chcesz realizować coś więcej niż tylko zarabianie pieniędzy?
- Ważna jest dla Ciebie zmiana społeczna?
- Czy jestem gotów poświęcić dodatkowy czas na budowanie relacji społecznych? – Ekonomia społeczna często wiąże się z intensywną pracą zespołową i koniecznością dbania o relacje z różnymi grupami społecznymi.
- Czy jesteś gotowy zaakceptować potencjalnie niższe zarobki w zamian za większy sens i satysfakcję? Działalność społeczna nie zawsze oznacza najwyższe zarobki na rynku, jednak często rekompensuje to satysfakcją i poczuciem spełnienia.
- Lubisz pracować w zespole? Czy jesteś gotów dzielić się decyzjami i odpowiedzialnością? – W wielu formach ekonomii społecznej (np. spółdzielnia, stowarzyszenie) zarządzanie opiera się na współdecydowaniu i współodpowiedzialności.
- Chcesz stworzyć miejsca pracy dla innych?
- Jesteś gotowy na reinwestowanie zysków w rozwój?
- Jesteś gotowy na księgowość? – Działalność gospodarcza lub społeczna wiąże się z obowiązkami księgowymi. Oceń, czy masz odpowiednie zasoby i wiedzę, lub czy jesteś gotowy zatrudnić księgowego lub współpracować z biurem rachunkowym.
Im więcej odpowiedzi „tak”, tym większa szansa, że aktywność w ramach ekonomii społecznej to coś dla Ciebie.
Od czego zacząć? Wsparcie, doradztwo, testowanie pomysłu
Zacznij małymi krokami:
- najpierw działaj nieformalnie lub w formie wolontariatu (możesz udać się na wolontariat do istniejącej organizacji, by przyjrzeć się od środka działalności społecznej),
- załóż grupę nieformalną lub zorganizuj inicjatywę lokalną (może wystąpić o dotację na działalność społeczną, nawet bez własnej organizacji),
- skorzystaj ze wsparcia Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej (OWES) – z reguły znajdziesz tam wsparcie organizacyjne i prawne, które na pierwszym etapie refleksji nad podmiotem ekonomii społecznej będzie bardzo wartościowe,
- wykorzystaj działalność nierejestrowaną by przetestować swój pomysł na biznes (jeśli chcesz sprawdzić, czy Twój pomysł na działalność gospodarczą ma rację bytu – dobrym pomysłem jest skorzystanie z działalności nierejestrowanej, możesz mieć przychody nawet do 3 499 zł. miesięcznie)
- skorzystaj z naszej bezpłatnej konsultacji.
Tabela porównawcza form działania
Poniżej możesz przyjrzeć się porównaniu podstawowych form aktywności w ramach ekonomii społecznej.
3 pytania, które warto sobie zadać, zanim wybierzesz formę działania
Zanim zdecydujesz się na konkretną formę działalności społecznej, odpowiedz sobie na kilka kluczowych pytań:
- Ile osób jest gotowych współpracować z Tobą na stałe? Forma działania zależy od liczby osób, które masz w swoim zespole lub wokół siebie. Niektóre formy wymagają minimum trzech osób, inne nawet siedmiu.
- Czy chcę działać całkowicie non profit, czy łączyć misję z działalnością gospodarczą? – Niektóre formy pozwalają na prowadzenie głównie działalności gospodarczej (spółdzielnia, spółka), a inne są stricte non profit – działalność gospodarcza nie może być w nich dominująca (fundacja, stowarzyszenie). Wybór zależy od twoich celów i wizji rozwoju.
- Jak istotna jest dla Ciebie możliwość swobodnego podejmowania decyzji biznesowych i wywierania decydującego wpływu na podmiot? Stowarzyszenia, czy spółdzielnie to podmioty o charakterze demokratyczny. Z kolei w fundacjach, czy spółkach łatwiej zostawić decydujący głos dla np. dwójki inicjatorów przedsięwzięcia.
Chcesz dowiedzieć się więcej o tym, jaką formę prawną działalności non profit wybrać? Zapraszamy do naszego kursu online.
Podsumowanie: Nie każdy biznes musi być „zwykły”
Ekonomia społeczna to realna alternatywa dla tradycyjnego biznesu, w której liczą się ludzie, wartości i realny wpływ społeczny. Nie chodzi tutaj tylko o zysk, ale o coś więcej. Czy to Twoja ścieżka? Być może tak. Jeśli chcesz omówić Twoją indywidualną sytuację, to zachęcamy do skorzystania z bezpłatnej konsultacji.
